About the author

Related Articles

6 Comments

  1. 1

    Chân Phương

    Kính chào LS TS Lưu Nguyễn Đạt,

    CP xin được phép xưng cháu với LS, dựa trên tuổi tác của mình là kẻ sinh sau đẻ muộn.

    Cháu cũng xin thú thật là rất ngưỡng mộ các tác giả đã đem tâm huyết của mình đóng góp cho Việt Thức có được những bài vở vô cùng giá trị. Trong đó, phải kể đến những sáng tác và bình luận rất công phu, chu đáo của chính Luật Sư.

    Sáng nay, cháu được đọc những nhận định mới nhất của LS với nhan đề “Thân Phận, Định Mệnh Và Truyền Thống Trong CON GÁI CỦA SÔNG HƯƠNG”.

    Đó là một bài giới thiệu, lược thuật và có điểm xuyết nhiều điều rất đáng chú ý để học hỏi, cả trong tác phẩm được giới thiệu lẫn trong cung cách của người giới thiệu một tác phẩm văn học. Vì giá trị của bài giới thiệu này, cháu sẽ đọc lại nó nhiều lần và sẽ tìm đọc nguyên tác của tác phẩm CGCSH, dù thời gian trong ngày còn lại quá ít ỏi để học hỏi thêm gì nữa. Trong cuộc sống hằng ngày, cháu còn có đam mê cầm máy để ghi nhận (chụp) được những cái đẹp của thiên nhiên và đời sống…

    Sẵn dịp gửi thư đầu tiên này với tình cảm quý trọng của mình dành cho LS cũng như quý trọng đối với sự trong sáng của Quốc ngữ do tiền nhân để lại, cháu xin được phép gợi lại chữ “trập trùng” mà Luật Sư đã dùng trong bài giới thiệu vô cùng giá trị về “Thân Phận, Định Mệnh Và Truyền Thống Trong CON GÁI CỦA SÔNG HƯƠNG”. Tuy không có sẵn từ điển trong tay hiện nay, nhưng cháu vẫn nhớ rằng các nhạc sĩ Lê Thương, Phạm Duy, Văn Cao, các nhà thơ Nhượng Tống, Trần Tiêu (em trai của Khái Hưng) và ngay cả Tố Hữu… cũng đều ghi là “chập chùng” trong các tác phẩm của mình. Trước đây khi tra tự điển thường xuyên, cháu đã không hề thấy chữ “trập trùng” bao giờ cả…

    Lời trong “Hòn Vọng Phu, III”:

    “Bên nợ tình thâm, bên nợ giang san
    Bên đồi ai oán, bên rừng đa đoan tiễn đưa bóng chàng
    Ðuờng về nuớc chập chùng xa
    Nhiều đồi núi cheo leo
    Cây với rừng ruờm rà
    Ðuờng Vạn Xuyên, đuờng cổ Lũy
    Duyên núi sông vẫn như thắm nhòa… ”

    Xin LS hiểu rằng, cháu làm việc này không ngoài mục đích mong mỏi được tiếp tục đọc thêm những bài nhận định, phê bình vô cùng quý báu của LS và các cộng tác viên khác nữa, trong Việt Thức. Vì đó chính là phương tiện tốt nhất nhằm truyền bá lại một thứ tiếng Việt trong sáng hoàn toàn cho các thế hệ con cháu của chúng ta sau này.

    Kính quý,

    Chân Phương.

  2. 2

    Lưu Nguyễn Đạt

    Chân Phương thân:

    Trong phạm vi tư tưởng, văn chương, sáng tạo, chúng ta đều ngang hàng, không phân biệt tuổi tác, giới tính… Nếu có khác nhau chỉ ở cung cách và phẩm giá của từng người. Tôi có những người bạn tâm giao hơn 90 tuổi và dưới 30, sẵn sàng chia sẻ, học hỏi lẫn nhau, một cách kính cẩn, cởi mở, chân thực.

    Tôi luôn luôn là một nhà giáo, một luật gia và một người làm và yêu văn học / văn nghệ. Thơ văn, hội hoạ của tôi đi thẳng từ tấm lòng và sự hiểu biết tái tục, tiếp nối, phối kiểm.

    Tôi thường đọc những bình luận [comments] của Chân Phương liên quan tới những bài đăng trên Việt Thức. Vậy “Chân Phương” là văn bút/penname hay tên thực? Dù sao “Chân Phương” có ảnh hưởng rất ý nghĩa: [1] rõ ràng vuông vắn; phân minh ngay thẳng; chân thực, không dả dối; có bản chất tốt, thơm tho. [cùng nghĩa “Phương Thảo” mà tôi ứng dụng khi đặt tên cho tạp san Cỏ Thơm [với “ẩn nghĩa” phẩm giá của người cầm bút] mà tôi là chủ nhiệm sáng lập [1996-2004].

    Chúng ta nên quan niệm một tác phẩm văn học, nghệ thuật là “đứa con tinh thần” — máu mủ — của tác giả và cũng là “đưa con nuôi” thân quý của độc giả, khán thính giả. Tác phẩm đó trao tay, chuyển lòng mỗi lúc mỗi lớn đẹp mãi lên, trong cuộc tình chung đó [điều này tôi có nhắc tới trong hai bài tham luận mà chắc Chân Phương đã đọc qua:

    “Thân Phận, Định Mệnh Và Truyền Thống Trong CON GÁI CỦA SÔNG HƯƠNG
    và “Thơ Nguyễn Đăng Tuấn: Dường Như Làm Tình Với Chữ”

    Cuối cùng:

    [1] Chập Chùngtrập trùng cùng nghĩa và đều đúng, được chấp nhận trong các tự điển lớn. Khi tra chữ, sẽ thấy: “chập chùng x.[xem] trập trùng”, có nghĩa là “chập chùng” cần đối chiếu/so sánh/cùng nghĩa với “trập trùng”, vốn “thông dụng/chuẩn” hơn[?]. Đại khái, viết sao cũng được, miễn thuần nhất, đừng cọc cạch, chỗ này viết “chập chùng”, cỗ kia trong cùng văn bản lại thảo thành “trập trùng”.

    [2] nếu không có tự điên, Chân Phương có thể đánh chữ đó [chập chùng hay trập trùng] trong google search sẽ thấy định nghĩa/ứng dụng liên hệ. Như: Từ trập trùng là đúng chính tả chuẩn. Cùng nghĩa đó, viết chập chùng hồi xưa cũng chấp nhận được nhưng nay đã bỏ. Tôi không thấy có gì là “rất hợp” đối với cả “chập chùng” hay “trập trùng” ở đây cả.

    Thân, Lưu Nguyễn Đạt

  3. 3

    Nguyễn văn Thêm

    Superb Book Review!

    Nguyễn văn Thêm

  4. 4

    ChânPhương

    Kính chào Luật Sư Lưu Nguyễn Đạt,

    Xin được cảm ơn LS đã bỏ thời gian đọc và trả lời thư riêng của cháu cũng như việc đã đăng lời nhận xét thô thiển của cháu nơi đây… Chiều nay cháu đã có viết và một thư riêng khác nhằm hồi âm các nội dung được nêu trong thư trả lời, gửi đến LS.

    Trong tinh thần tìm tòi học hỏi, cháu đã tìm đến với thi sĩ Du Tử Lê – người đã được ký giả Lê Văn ca ngợi là phù thủy của tiếng Việt. Đầu tháng Mười Một vừa qua trong website của thi sĩ, dutule.com có bài viết về một ngòi bút chủ lực của phong trào Nhân Văn – Giai Phẩm, Lê Đạt với tựa đề “Lê Đạt, Kẻ Đi Dây Giữa Chập Chùng Bản Ngã”.

    http://www.dutule.com/D_1-2_2-105_4-4105/le-dat-ke-di-day-giua-chap-chung-ban-nga.html

    Cũng trong tìm tòi, cháu đọc được thông tin dưới đây phù hợp với nhận định của mình trong nội dung email gửi LS. Đó là, “chập chùng” hoàn toàn là một chữ Nôm chứ không phải là chữ Hán-Việt như nhiều người đã và đang ngộ nhận. Thông tin đó có nội dung như sau:

    [“Chập chùng” là tiếng nôm đấy bạn, chứ chả phải Hán Việt hoặc nhập cảng từ phương Tây đâu. Mình chả biết miền Nam hay nói hay không nhưng từ nhỏ mình đã học “đồi núi chập chùng” rồi.

    Từ điển Anh Việt cỡ nhỏ chỉ có ” chập chờn”, “chập choạng” thật, nhưng Từ điển tiếng Việt của Bùi Đức Tịnh (người tự học, gốc Hà Nội) có “chập chùng”, hơn nữa ghi rõ là tiếng nôm; cụ Tịnh rất kỹ, phân biệt tiếng Hán Việt (nghĩa là tiếng Việt gốc Hán) và tiếng nôm (tiếng Việt từ xưa).

    “Từ điển chính tả Tiếng Việt” của Xuân Huy cũng có “chập chùng”, vài cuốn từ điển tiếng Việt khác cũng có. ]

    Quả thật trong tay cháu hiện không có những cuốn từ điển tiếng Việt của Bùi Đức Tịnh. Cháu cũng không hề có cuốn “Từ điển chính tả Tiếng Việt” của Xuân Huy để xác nhận thông tin này. Tuy nhiên, trong những cuốn từ điển Việt ngữ, Hán – Việt, Việt – Anh đứng đắn khác mà cháu đang có; đều không tìm thấy chữ “trập trùng” với ý nghĩa của sự lập lại, “trùng trùng điệp điệp” như đang được hiểu và dùng sai đó.

    Giả thuyết của cháu cho rằng, cái sai đó bắt nguồn từ một nhà thơ VN rất nổi tiếng với tài đạo văn, đạo thơ của thế kỷ trước. Thật vậy, giữa những năm 40’s, 50’s của thế kỷ 20th vừa qua; tên tội đồ của lịch sử Việt Nam, kẻ chuyên ăn cắp văn của Lý Thương Ẩn, Nguyễn Bá Ngọc, Thomas Jefferson,… đã có những câu sau đây:

    走路

    走路才知走路難
    重山之外又重山
    重山登到高峰後
    萬里與圖顧盼間

    Tẩu lộ

    Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan
    Trùng san chi ngoại hựu trùng san
    Trùng san đăng đáo cao phong hậu
    Vạn lý dư đồ cố miện gian.

    Đi đường (Người dịch: Trần Dân Tiên – Nam Trân)

    Đi đường mới biết gian lao,
    Núi cao rồi lại núi cao trập trùng;
    Núi cao lên đến tận cùng,
    Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non.

    Theo hiểu biết của chúng ta ngày nay, “Ngục Trung Nhật Ký” hoàn toàn là tác phẩm của một người Trung hoa đã chết trước năm 1941 trong tù. Tên tội đồ lịch sử kia đã ăn cắp của bạn tù đã chết rồi sau đó khi được tự do đã tự nhận lấy làm của mình. Kẻ trộm cắp, suốt đời vẫn chỉ làm được việc trộm cắp…

    Ngoài ra, Trần Dân Tiên – Nam Trân cũng chẳng là ai khác hơn mà chính là kẻ phản quốc đổi tên để viết sách tự ca ngợi mình…

    Cháu xin được mạo muội chia sẻ thêm những tìm hiểu nông cạn của mình về chữ “chập chùng”. Nó thuần túy chỉ là một chữ Nôm, có nghĩa đơn giản được dùng để diễn tả hình ảnh của sự vật lên xuống “nhấp nhô” như đồi núi, sóng nước, hay đôi khi như Thạch Lam đã dùng để miêu tả các dợn sóng tạo bởi những bông lúa chín ngoài đồng…

    Vâng, “chập chùng”, “sõng xoài”… cũng như bao nhiêu hình dung từ tượng hình hoặc tượng thanh trong kho tàng chữ Nôm của tiền nhân để lại; nếu được dùng một cách chính xác trong sự khéo léo và uyển chuyển, sẽ giúp cho các câu văn lời thơ trở thành những bức tranh rạng rỡ, những điệu nhạc réo rắt chui vào lòng người, trong văn chương nước nhà…

    Trân trọng,

    Chân Phương.

  5. 5

    Cao Minh Nguyệt

    Kính chuyển bài viết của tiến sĩ Lưu Nguyễn Đạt về quyển tiểu thuyết Con Gái Của Sông Hương bởi bà Uyên Nicole Dương.

    Trân kính,
    Cao Minh Nguyệt

    Chị Minh Nguyệt thương quý,

    Đầu tiên em cám ơn chị đã chuyển một bài viết rất đáng đọc của Dr Lưu Nguyễn Đạt. Chị cũng chọn lựa thức ăn tinh thần thích hợp khẩu vị cho rất nhiều đọc giả, trong đó có em.

    Nhà văn Dương Như Nguyện* đã thành công ngay tác phẩm đầu tiên (được NXB Văn Nghệ California ấn hành năm 2000). Trong cùng thời điểm đó, ông Võ thắng Tiết-Chủ NS Văn Nghệ
    có tổ chức một buổi phát hành 2 tác phẩm của em tại nhà sách của ông và em có nhìn thấy trên kệ sách mới có tác phẩm của nhà văn Dương Như Nguyện.

    Tác phẩm “Con Gái Sông Hương” khi dịch sang Anh Ngữ có tiếng vang trong giới văn học suốt mấy năm đầu… và em biết có một nhà báo ở Ca bị mời ra tòa.
    Xin được cám ơn Tiến sĩ Lưu Nguyễn Đạt với bài viết khá tỉ mỉ, vô tư và khách quan mà không kém phần tinh tế.

    Kieu Mong Ha

    *Như Nguyện là tên ghép của song thân cô (NHỰ+NGUYÊN)

  6. 6

    TS.LS Lưu Nguyễn Đạt

    Trong sự “trùng phùng” của chữ nghĩa, chữ phải “nhường” để “hội nhập” với nghĩa — vốn là cứu cánh của thông điệp trong văn bản. Do đó, tác giả của “Thân Phận, Định Mệnh Và Truyền Thống Trong CON GÁI CỦA SÔNG HƯƠNG” đã sửa lại đoạn dưới như sau:

    Định Mệnh: Sáng Tạo Tách-Biến, Trùng-Lũy Nhân Cách [Dédoublement de la Personalité/Split Personality]

    Sáng tạo tách-biến, trùng-lũy nhân cách qua kỹ thuật chồng ghép nhân ảnh lại được mô tả một cách tinh vi, siêu đẳng trong “Hồi Ký của Sương” (CGCSH, 121-147). Trong tập hồi ký điển hình này, hiện tượng trùng lũy/chồng ghép nhân ảnh được chia thành bốn đợt:

    (1) Đợt đầu: Dì Sâm bỏ xứ sở đi tập kết theo cách mạng kháng chiến chống Pháp, miệt mài nơi rừng sâu, núi thẳm. Để bù đắp cho thân phận tàn phá của người “con gái của Cách Mạng”, gia tộc Bà và dân chúng địa phương đã tạo cho Bà hào quang của huyền thoại và khoác lên thân hình nạn nhân toang phá, hôi tanh cái “áo giáp vàng của Bà Triệu”, người nữ hiệp xông pha gian nguy cứu dân, độ nước.

    (2) Đợt hai: khi Dì Sâm về lại mảnh đất Sông Hương, với căn nhà thời con gái, Bà đã nuốt đi viên sỏi vàng kỷ vật Bà lượm tại biên giới Việt-Hoa thời chinh chiến, như “nuốt mảnh áo giáp của Bà Triệu”, để gạt bỏ phỉnh lừa, gạt bỏ ngộ nhận. Lần này, cái “áo giáp vàng của Bà Triệu” không ở thế khoác ngoài, mà đã (2-A) thu hình thành viên sỏi quí, rồi (2-B) lại được thu nhập, như để chôn chặt trong cơ thể, tâm gan của người nữ chiến sĩ; cũng như để lắp đậy lỗ hổng trong dạ con Bà bị “thọc nát”.

    (3) Đợt ba: Dì Sâm, thể xác tiều tụy, bỗng lấy lại cái đẹp toàn vẹn của Bà thời con gái, lấy lại nhân cách, danh dự thơm tho khi tận tay kê bàn, kéo ghế, đứng lên buộc màn treo cổ trên cành cây mộc lan, ngay trong vườn nhà, ngay trong quê hương xứ sở Bà. Đặc biệt, khi Dì Sâm chết, Bà đã khoác lên người Bà hình ảnh thơ ngây, tinh khiết của đứa cháu gái, như để hoàn sinh, sống lại lần chót qua hình ảnh trong trắng, dịu hiền của Mỵ Sương, cái tên mà chính Bà chọn cho đứa cháu gái, mà cũng là đứa con mà Bà không hề có được.

    (4) Đợt bốn: bên cạnh cảnh tự hủy và cũng là cách siêu thoát thân phận của Dì Sâm, Mỵ Sương đứng phía trong phòng tối, yên lặng, soi gương đã thấy mình đang từ từ lột xác, mất dần những nét trong sáng cuả đứa con gái thơ ngây nơi mình trước đây, cùng lúc thu nhận trên thân thể mình những thương tích, vết sẹo, những dòng máu rơi oan uổng của tiền nhân, của Dì Sâm, để xác định thế hội nhập của mình với máu mủ gia tộc, với da thịt người dân Việt khổ đau.

    Phải nhấn mạnh rằng, cùng một lúc, có sự thay đổi và hoán chuyển nhân cách và thể diện dưới hình thức tách-biến và trùng-lũy nhân cách [dédoublement de la personalité/split personality] của cả hai nhân vật này: Di Sâm, từ già nua, toang phá, trước khi tự tử đã biến dạng trở lại trẻ trung, nguyên vẹn như hình ảnh đứa cháu gái; ngược lại, Mỵ Sương, từ ngây thơ, trong sáng chuyển dần thành già nua, tật nguyền, hội nhập hình thể của Dì Sâm. (Trong bản tiếng Anh, Daughters Of The River Hương, Dì Sâm được gọi là “Aunt Ginseng”, mà dịch sát nghĩa là “Dì Nhân Sâm”, nên ẩn dụ tính chất một dược thảo, có “hình dáng người” và có tác dụng bồi bổ con người. Cuộc đời Bà là một mẫu mực rất người Việt (nạn nhân, chịu đựng, hy sinh, quyết liệt) có hiệu lực bồi bổ tinh thần cho đám trẻ tới sau. Riêng “Hồi Ký của Sương” cũng đủ phong cách tạo dựng thành một cuốn phim trong phim vậy.

    Nhiều đoạn của năm hồi ký trên đã lồng chiếu với nhau qua “tách-biến”, cũng chỉ để tô điểm, khởi sắc sự trùng điệp của hiện tượng nghiệp chướng “vãng lai“, kiếp phận “khổ đau luân hồi” của những người “con gái của Sông Hương”, những hậu duệ tuyệt siêu của Huyền Trân Công Chúa, của dòng máu Chàm bi đát, ai oán: Dì Sâm, Mỵ Uyên, cũng như Tổ Mẫu Huyền Phi đều “mang trong người tiềm thức tập thể của cả một nền văn hoá đã bị tuyệt chủng” (CGCSH, 25). Trạng thái lưu đầy, thất thế còn thêm cảnh oan nghiệt khi đẩy người đàn bà vào thế tận cùng của cảnh nước mất, nhà tan. Sự mất mát, thiệt thòi của người đàn bà có lúc tới mức tận cùng của thử thách nghiệt ngã, khi họ bị tước đoạt danh dư của bản thân họ, như trường hợp Huyền Phi cam chịu nhục nhã để kẻ quyền hành Thời Bảo Hộ trục lợi chụp ảnh loã lồ, hầu bảo đảm được sự an bình cho gia tộc Bà; như Mỵ Uyên phải bán thân với tên phóng viên nhà báo Mỹ để đổi lấy cơ hội thoát thân cho cả gia đình sang Hoa Kỳ tỵ nạn, năm 1975, khi Sài Gòn thất thủ. Phải chăng họ lại “tái diễn thân phận phũ phàng” của Thúy Kiều, trên một bình diện đổ vỡ khác của xã hội, của cõi người hiện đại. Sự thiệt thòi, mất mát của người đàn bà, về mặt tinh thần lẫn thể xác, có lúc còn mang những dấu tích tàn phá điển hình, đến độ sống sượng, như trường hợp của Dì Sâm, khi lâm cảnh tù đầy, không những Bà đã mất tự do, mà còn bị xâm phạm trinh tiết một cách trắng trợn, dã man, khi bị công an mặt thám Pháp “thọc nát dạ con, xẻo vú”, nên mất hẳn chức năng sinh đẻ, mất hẳn danh dự và hạnh phúc làm người, làm mẹ.

    Tác giả đã khéo léo và mạnh bạo sử dụng những từ ngữ trắng trợn, những hình ảnh cùng cực, tột độ, để phô bày những sự thật phũ phàng, “bất khả thăng ngôn”: như hình ảnh tàn phá thể xác lẫn tinh thần của Dì Sâm ghi trên; như hình ảnh thân thể mỹ miều của Huyền Phi bị cháy trụi, “đen và cứng như một khúc than hôi hám” (CGCSH, 318), mục rữa, sau khi Bà cố rời khỏi nơi làng ấp bị hỏa công; như khi nhà ái quốc Nguyễn Thái Học bị Tây xử trảm bằng máy chém “guillotine”[14] ác độc của Người Pháp; như những tiếng chửi rủa những nạn nhân của xã hội, của đất nước tàn phá là những con “putains” (CGCSH, 251), là những “con đĩ” dơ bẩn.

    TS.LS Lưu Nguyễn Đạt

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

 DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC

KHƯỚC TỪ TRÁCH NHIỆM [DISCLAIMER]

Những tài liệu đăng trên DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC nhằm thực thi tự do ngôn luận cá nhân, đa diện, nên không phản ánh quan điểm hay lập trường của DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC [Viet Thuc Foundation].  Mọi ý kiến và tài liệu đăng tại DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC chỉ có tính cách thông tin, tham luận nhằm giúp độc giả gần gũi với thời cuộc liên quan tới văn hoá, giáo dục, kỹ thuật, kinh tế, xã hội, tài chính, luật pháp, chính trị, v.v. hiện hành tại Hoa Kỳ và trên thế giới.

Quý độc giả cần tìm hiểu kỹ lưỡng về sự chính xác, mức độ cần và đủ của tài liệu trước khi ứng dụng. Do đó DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC khước từ trách nhiệm về nội dung và cách sử dụng những ý kiến, tài liệu và thông tin nhận được đăng trên bổn báo.  Tuy nhiên, việc tham khảo thông tin và những ý kiến cần thiết, trình bày theo tinh thần cởi mở, tương kính, hoà nhã, sẽ giúp quý độc giả thêm phương tiện so sánh kiến thức một cách xây dựng, quy mô, đa dạng. Đó là điều mong ước của DIỄN ĐÀN VIỆT THỨC.

© 2015 VIỆT THỨC . All rights reserved.